Βαθύς Θεατρικός Διαλογισμός - Θεατρικές Προτάσεις 2010-2011

Το παρόν άρθρο γράφτηκε ύστερα από πρόταση του έγκυρου ενημερωτικού site για τον πολιτισμό, Acid Art (http://acidart.gr/). Στην πορεία συμπερίληφθηκαν πέρα από τις βασικές πληροφορίες, προσωπικές απόψεις και... διαλογισμός.

Σάββατο απόγευμα. Χαλαρός μετά το μεσημεριανό μου ύπνο. Λέω να ασχοληθώ με τον «εσωτερικό μου κύκλο» με μια ωραία «τεχνική διαλογισμού» όπου καθώς κοιτάζω τον εαυτό μου στον καθρέφτη, νιώθω να με κοιτάει εξίσου η αντανάκλασή μου. Η αντανάκλαση αποκτάει σιγά-σιγά δική της οντότητα και είναι σαν να σε κοιτάζει κάποιος άλλος άνθρωπος. Δέχομαι ένα πολύ ωραίο κύμα ενέργειας, ενώ εμφανίζεται ταυτόχρονα ένα «συννεφάκι σκέψης» από αυτά που τα αφήνεις να ταξιδέψουν ώστε να συνεχίσεις απερίσπαστος τον διαλογισμό σου:

Συννεφάκι1 Ποιες παραστάσεις θα ήθελα να παρακολουθήσω φέτος;

Το συννεφάκι απομακρύνεται και επανέρχομαι στο κέντρο μου και στην ολοκλήρωση του εσωτερικού κύκλου. Ακολουθεί όμως ένα δεύτερο συννεφάκι:

Συννεφάκι2 Από το Acidart μου ζητήθηκε να γράψω τις προτάσεις μου για την τρέχουσα θεατρική σαιζόν. Γιατί όχι; Αφού δεν έχω υπάρξει τόσο συνεπής με την αρθρογραφία μου για το site.

Αναπάντεχα και ένα συννεφάκι αμφισβήτησης:

Συννεφάκι3 Βρίσκομαι όμως περίπου στα τετρακόσια χιλιόμετρα από τα πολιτιστικά κέντρα Αθήνας-Θεσσαλονίκης και η αλήθεια είναι ότι δεν έχω παρακολουθήσει πολλές παραστάσεις τον τελευταίο καιρό. Ούτε έχω ιδιαίτερη επαφή με ηθοποιούς, σκηνοθέτες και θεατρικούς επιχειρηματίες.

Χωρίς να αφήσω ιδιαίτερα την αμφισβήτηση να με επηρεάσει:

Συννεφάκι4 Το θέατρο συνεχίζει να με εκφράζει, οπότε θα κάνω μια «μη προσπάθεια» (πολύ χαρακτηριστική «φράση» στη γιόγκα και τον διαλογισμό) να αναφέρω κάποιες από τις ιδέες και τις προτάσεις μου για τη φετινή σαιζόν.

Χωρίς να το καταλάβω ο διαλογισμός μου έχει πάρει άλλη κατεύθυνση…

Συννεφάκι5 Ένα όνομα μου έρχεται πρώτο στο μυαλό. Δημήτρης Καραντζάς. Ένας πιτσιρικάς είκοσι-δύο χρόνων που στο ανεπίσημο ντεμπούτο του σκηνοθετεί μια από τις σημαντικότερες ηθοποιούς του ελληνικού θεάτρου, την Άννα Μακράκη σε δικό του έργο («Χιόνι στο στόμα», Δοκιμές του Αμόρε, 2008) και στην επίσημη πρώτη καταπιάνεται με τον «Ιβάνοφ» του Τσέχωφ (περίοδος 2009-10) σε παραγωγή της ομάδας Grasshopper. Ξαφνικά βλέπεις μια παράσταση Τσέχωφ με πολλές ιδέες και σκηνικές λύσεις, όχι μια ακόμα αντιγραφή των παραστάσεων του ελληνικού φεστιβάλ της προηγούμενης χρονιάς. Ούτε σοβαροφάνειες άλλων «μπερδεμένων» θιάσων και καλλιτεχνών. Και χαίρομαι, χαίρομαι πάρα πολύ που ένας τέτοιος νέος αποτελεί τη νέα γενιά του ελληνικού θεάτρου. Γιατί κάπου εκεί βλέπεις το μέλλον… και δεν είναι τόσο «δυσοίωνο» όπως το παρουσιάζουν τα θεατρικά «ανθρώπινα μουσεία».

Συννεφάκι6 Θα ήθελα να αναφέρω και την Κατερίνα Ευαγγελάτου. Θα σταθώ κυρίως στις τολμηρές της επιλογές (διασκευές έργων όπως «Ερωτευμένη Νεκρή» του Τεοφίλ Γκοτιέ, «Λέσχη Αυτοκτονίας» του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, αλλά και θεατρικά έργα όπως η «Πλαστελίνη» του Βασίλι Σιγκάρεφ και «Βόλφγκανγκ» του Γιάννη Μαυριτσάκη). Καλές ιδέες χωρίς φλυαρίες, ωραία καθοδήγηση των ηθοποιών. Για την τρέχουσα θεατρική σαιζόν σκηνοθετεί το «Cock» του Μάικ Μπάρτλετ στο θέατρο Θησείον και «Ο χρυσός δράκος» του Ρόλαντ Σίμελπφενιχ στο Εθνικό Θέατρο.

Πέρα από τα συννεφάκια έρχεται και η αντανάκλαση να συμμετάσχει στην πρωτόγνωρη αυτή εμπειρία.

Αντανάκλαση Λιβαθηνός, Βογιατζής, Μαρμαρινός, Χουβαρδάς…

Εγώ; Κάθε ένας από αυτούς θα βάλει τη δική του σφραγίδα σε κάποια κείμενα είτε κλασσικά είτε σύγχρονων Άγγλων, Γερμανών, Σουηδών ακόμα και Ελλήνων συγγραφέων είτε devised. Ο Λιβαθηνός σκηνοθετεί πέντε παραστάσεις είτε σε επανάληψη είτε για πρώτη φορά («Βασιλιάς Ληρ» του Σαίξπηρ – Θέατρο Παλλάς, «Θάνατος του Δαντόν» του Γκέοργκ Μπίχνερ – Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα» – Οδού Κεφαλληνίας, «Το Κτήνος στο φεγγάρι» του Ρίτσαρντ Καλινόσκι – Πορεία, «Κάρμεν» –Κάππα). Ο Βογιατζής σκηνοθετεί το «Θερμοκήπιο» του Χάρολντ Πίντερ στο Θέατρο της Οδού Κυκλάδων. Ο Χουβαρδάς το έργο «Εμίλια Γκαλότι» του Γκόντχολντ Έφρεμ Λέσινγκ – Εθνικό Θέατρο. Για τον Μιχαήλ Μαρμαρινό δεν γνωρίζω για νέα του θεατρική δουλειά.

Αντανάκλαση Μήπως κάτι σε ενοχλεί;

Εγώ; Χμμ… Θα πάω να δω τις περισσότερες από τις παραστάσεις τους.

Αντανάκλαση Αλλά;

Εγώ; Βλέπω να επαναλαμβάνουν κάποια μοτίβα και σκηνοθετικά ευρήματα, κάτι που δεν είναι απαραίτητα κακό, αλλά νομίζω ότι παίρνουν πολύ λιγότερα καλλιτεχνικά ρίσκα πλέον.

Αντανάκλαση Τερζόπουλος;

Εγώ; Θα πάω να δω την παράσταση «Alarme» στο θέατρο Άττις, γιατί η φόρμα του συχνά αναδεικνύει με μαγικό τρόπο τα κείμενα. Αν και κάποιες φορές είναι τόσο εγκεφαλικό το θέαμα και αφορά μόνο κάποιους «φανατικούς» θαυμαστές της θεατρικής του φόρμας.

Προλαβαίνω την αντανάκλαση και της λέω:

Εγώ; Θα πάω οπωσδήποτε να δω την παράσταση που σκηνοθετεί ο Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς στο Εθνικό Θέατρο με βάση το μυθιστόρημα του Παύλο Μάτεσι, «Η μητέρα του σκύλου». Γιατί ο Νικίτα ήταν ο πρώτος μου δάσκαλος σε θεατρικό εργαστήρι. Επίσης, η πρώτη παράσταση, η οποία με είχε «στοιχειώσει» με τις εικόνες και τα συναισθήματα που προκάλεσε ήταν σε δική του σκηνοθεσία («Έγκλημα και Τιμωρία» του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Αμόρε, 1999).

Αντανάκλαση Ποιες είναι οι αγαπημένες σου νεανικές ομάδες;

Εγώ; Σίγουρα οι Ab Ovo. Δεν θα ξεχάσω την πολύ καλή συνεργασία μας στο Κάστρο του Παντοκράτορα στην Πρέβεζα με το ευφυές έργο τους «Εκεί, εκεί στην Κόλαση». Μετά το πολύ ευρηματικό «Μαμά Ελλάδα 2», φέτος παρουσιάσανε το «Τζάμπα Ελλάδα» (Low Budget Festival) και ο σκηνοθέτης τους Γιάννης Σαρακατσάνης με μια νέα ομάδα ηθοποιών παρουσιάζει το «Rejected» στο Αγγέλων Βήμα. Επίσης, η Mikriskini που παρουσιάζει σε επανάληψη «Το κουρδιστό πορτοκάλι του Anthony Burgess… με μουσική» στο θέατρο Άρτι. Είναι μια πολύ δραστήρια ομάδα ηθοποιών και μ’ αρέσει το γεγονός ότι φτιάχνουν τις παραστάσεις τους – από σκηνικά μέχρι κοστούμια – με εξολοκλήρου δικά τους υλικά από την αρχή. Σίγουρα οι προτάσεις τους γίνονται όλο και πιο ενδιαφέρουσες. Δεν γίνεται να μην αναφέρω και την ομάδα Ex-Animo που παρουσιάζει το νέο devised έργο «Το Ντοκιμανταίρ» στο Altera Pars. Όπως και την ομάδα Βλακlist, η οποία έχει εισέρθει δυναμικά στη θεατρική κοινότητα με κύρια χαρακτηριστικά το παιχνίδι, το εξωφρενικό χιούμορ και τεχνικές του σωματικού θεάτρου. Φέτος παρουσιάζει σε επανάληψη «The Theater Case» – Θέατρο Βικτώρια – αλλά και τη νέα devised δουλειά «Το Νησί» – Θέατρο Ειλισσός.

Αντανάκλαση Τι θα σου άρεσε να δεις από τις συγκεκριμένες ομάδες;

Εγώ; Ένα έργο του Σαίξπηρ – «Το χειμωνιάτικο παραμύθι» για παράδειγμα – ή ένα έργο του Μπρέχτ – «Ο κύκλος με την κιμωλία». Έργα στα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν με άνεση το σωματικό τους κώδικα. Μια χαρά περνάω βέβαια σε όλες τις παραστάσεις τους και είμαι σίγουρος κάθε φορά ότι θα παρακολουθήσω κάτι φρέσκο και πολύ ιδιαίτερο. Απλά πιστεύω ότι μπορούν να υποστηρίξουν και νέες προκλήσεις.

Αντανάκλαση Κάποια προτίμηση στο ρεπερτόριο συγκεκριμένων θεάτρων;

Εγώ; Από μικρούς εναλλακτικούς χώρους θα προτείνω το Studio Μαυρομιχάλη. Πιστεύω ότι ο Φώτης Μακρής ενδιαφέρεται για το ρεπερτόριο του θεάτρου του και όχι μόνο για να βγάζει τα έξοδά του από τη φιλοξενία άλλων ανεξάρτητων θιάσων. Φέτος παρουσιάζεται σε επανάληψη ο «Μάκμπετ» του Ευγένιου Ιονέσκο, οι «Δυο Θεοί» του Λένου Χρηστίδη, «Μην παίζεις με τα χώματα» της Στέλλας Βλαχογιάννη, «Στα παρασκήνια της ψυχής» του Νικολάι Εβρέινοβ.

Αντανάκλαση Και από τους «μεγάλους παραγωγούς»;

Εγώ; Χωρίς δεύτερη σκέψη η «Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών». Μόνο να απαριθμηθούν οι παραγωγές και τα ονόματα που συμπεριλαμβάνονται δεν θα χρειαστούν περισσότερες συστάσεις. Ξεχωρίζω τον μονόλογο «Η υπόθεση Τζέκιλ» από το μυθιστόρημα του Ρ.Λ. Στίβενσον όπως τον ερμηνεύει ο Ντενί Πονταλιντές, «(A)POLONIA» σε σκηνοθεσία του Κριστόφ Βαρλικόφσκι, «Κάτω από το ηφαίστειο» από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Μάλκολμ Λόουρυ σε σκηνοθεσία του Γκί Κασίερς (η παράσταση «Mefisto forever» που είχε σκηνοθετήσει στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών 2009 με είχε παρασύρει στο ρυθμό και την εικαστική ομορφιά της), «The sound of silence» σε σκηνοθεσία του Άλβις Χερμάνις και «Αόρατο Τσίρκο» των Ζαν-Μπατίστ Τιερρέ και Βικτόρια Τσάπλιν (παρουσιάστηκε στο τελευταίο φεστιβάλ Αθηνών με μεγάλη επιτυχία).

Αντανάκλαση Κάποια πρόταση για σύγχρονο χορό;

Εγώ; Πάντα αναζητώ τις νέες δουλειές της ομάδας Νταλίκα (Βάσω Γιαννακοπούλου) και της Μέντη Μέγα (ομάδα Φοra etc). Φέτος παρουσίασαν με κοινό εισιτήριο τις παραστάσεις τους «Η Μαρία πάει στο ποτάμι» και «Το μαντρόσκυλο. Μια αλληγορία για τα media» αντίστοιχα στο Πολιτιστικό Κέντρο Ακαδήμεια. Τέλος, ο χορογράφος Φώτης Νικολάου πάντα με συναρπάζει με τις παραστάσεις του και σίγουρα εκτιμώ το ήθος και την ποιότητά του σαν καλλιτέχνη και κυρίως ως άνθρωπο (φέτος παρουσίασε το δικό του «Waltz» στο ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης).

Αντανάκλαση Ποιες πρωτοβουλίες βρίσκεις ενδιαφέρουσες από την τρέχουσα θεατρική κατάσταση;

Εγώ; Τα τελευταία χρόνια παρακολουθώ με ιδιαίτερη χαρά πολύ-χώρους όπως το Bios (μόνιμη σχεδόν συνεργασία με την ομάδα Blitz), αλλά και πιο πρόσφατα τη KNOT Gallery και άλλους να φιλοξενούν εναλλακτικές παραστάσεις και μάλιστα με ιδιαίτερη επιτυχία. Βοηθούν με αυτό τον τρόπο να ανανεώνεται το θεατρικό κοινό και να μην ανακυκλώνεται ο ίδιος αριθμός θεατών σε όλες τις παραστάσεις. Επίσης, ενεργοποιούνται οι ίδιες οι ομάδες, ώστε να μην περιορίζουν το αρχικό τους όραμα σε αμιγώς θεατρικές σκηνές, που πλέον πολλές από αυτές και με τα υψηλά τους ενοίκια, αλλά και την ακαταλληλότητά τους (τόσο σε πρακτικό όσο και οργανωτικό επίπεδο) δεν αποτελούν την καλύτερη λύση. Επειδή σε αυτούς τους χώρους γίνονται παράλληλα διαφορετικές εκδηλώσεις, δημιουργείται ένας πολύ ενδιαφέρον διάλογος που βοηθά εν δυνάμει να γεννηθούν νέες φόρμες και ιδέες και φέρνουν σε εγρήγορση εξίσου καλλιτέχνες και κοινό.

Η αντανάκλαση πραγματικά με εκπλήσσει:

Αντανάκλαση Ανεξάρτητα από συγκεκριμένους θιάσους και ομάδες, τι θα σου άρεσε να παρακολουθήσεις από το σύγχρονο ελληνικό και όχι μόνο θέατρο;

Εγώ; Ουαάου, αντανάκλαση πολύ καλή ερώτηση. Θα ήθελα να εισχωρήσουν οι νέες τεχνολογίες με λιγότερη προκατάληψη και με πιο ολοκληρωμένο τρόπο όπως έχω παρακολουθήσει σε παραστάσεις του Robert Lepage και της ομάδας Complicite. Επίσης, θα ήθελα να δω το σωματικό θέατρο και ο σύγχρονος χορός να λειτουργήσουν ακόμα πιο αρμονικά μεταξύ τους. Ο χορός να επηρεαστεί από την ομαδικότητα και το παιχνίδι του σωματικού θεάτρου και το σωματικό και όχι μόνο θέατρο να επηρεαστεί από την «αφηρημένη/abstract» αισθητική του σύγχρονου χορού. Όχι μόνο στη δημιουργία μιας βασικής κινησιολογίας, αλλά με ολοκληρωμένα χορογραφημένα σχήματα. Άλλωστε και στην τελευταία δουλειά της ομάδας μας Play-full – το έργο «Labyrinthe» – παρότι η σχέση με τη χορογράφο μόνο αρμονική δεν ήταν, κάποιες από τις καλύτερες στιγμές της ήταν οι χορογραφίες. Τέλος, θα ήθελα οι προσκλήσεις ξένων καλλιτεχνών είτε πρόκειται για σκηνοθέτες, ηθοποιούς ή και λοιπούς καλλιτέχνες να γίνεται περισσότερο με εργαστηριακούς όρους. Για παράδειγμα η πολύ-αγαπημένη Lilo Baur έχει δημιουργήσει μέσα από τα εργαστήριά της έναν πυρήνα Ελλήνων ηθοποιών που κάθε φορά θα προσεγγίσει για τις παραστάσεις που θα σκηνοθετήσει. Αλλά θα ήθελα και οι ελληνικές ομάδες να εντάξουν πιο εύκολα στα εργαστήριά τους ηθοποιούς από Βαλκάνια, άλλες χώρες της Ευρώπης ή και από πιο μακρινές χώρες. Σίγουρα το να εντάξεις μια άλλη κουλτούρα και γλώσσα στις εργαστηριακές σου πρόβες θα ανοίξει νέους ορίζοντες. Άλλωστε με αυτό τον τρόπο δραστηριοποιούνται χρόνια τώρα και ομάδες όπως η Complicite, η Ex Machina, αλλά και το Θέατρο Άττις.

Αντανάκλαση Πως νιώθεις μετά από όλη την παραπάνω ανάλυση;

Εγώ; Θα προτιμούσα να συνεχίσω το διαλογισμό μου χωρίς άλλες παρεμβολές. Άλλωστε κάποιοι/ες που δεν ανέφερα καν θα κάνουν μια καταπληκτική παράσταση που καμία σχέση πιθανόν να μην έχει με τις παραπάνω ιδέες. Ελπίζω βέβαια να είμαι εκεί για να παρακολουθήσω και να συμμετάσχω σε μια ακόμη έντονη θεατρική εμπειρία ή καλύτερα σε έναν ακόμη βαθύ θεατρικό διαλογισμό…