ΣΧΟΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (Μέρος 9ο), του Νίκου Τριανταφυλλόπουλου

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΟΙΝΟΥ (συνέχεια)

57. Ερώτηση: Η πίστη σε κάτι, σε μια ιδεολογία, σε μια θρησκεία ή σε κάποιο πολιτικό σύστημα μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο σε ανώτερα στρώματα πνευματικής ανάπτυξης; 

Ο άνθρωπος πάντοτε έδειχνε να αναρωτιέται αν υπάρχει κάποιο νόημα στη ζωή, αν μπορεί να πετύχει την "υπέρτατη ευτυχία", ή την "τέλεια ισορροπία". Από την άλλη όμως, η ζωή του είναι ένα αχανές μπέρδεμα, γεμάτο διαιρέσεις, διαμάχες, μια ζωή υποταγμένη στην αποτυχία. Και συνεχίζει να ψάχνει. Υπάρχει άραγε κάτι ανώτερο, ανόθευτο μακριά από όλο αυτό το θέατρο του παραλόγου; Έτσι ονόμασε αυτό το κάτι Θεό, Έθνος, Θρησκεία, έβαλε σύνορα, πολέμησε άλλους παράλογους που και αυτοί από την πλευρά τους πάλευαν για κάτι ανώτερο. Δημιούργησε την ανοησία που λέγεται πίστη. Δέχτηκε ένα συγκεκριμένο τρόπο συμπεριφοράς, ένα μηχανικό τρόπο να διαποτίζει ανοησία και διαμάχη στη ζωή του, ανεξαρτήτως αν το όνομα ήταν χριστιανισμός, κομμουνισμός, σοσιαλισμός, μωαμεθανισμός κλπ. Έψαξε να βρει διάφορους "σοφούς" και άρχισε να τους ανακρίνει για το τι είναι σωστό ή λάθος, να τους βάζει να κάνουν συγκεκριμένα σχέδια συμπεριφοράς  προσπαθώντας να δώσει έτοιμες απαντήσεις σε μεγάλα ερωτήματα. Άνοιξε διάπλατα το στόμα του για να έρθει κάποιος "Άγιος", "Γκουρού", "Αυθεντία" και με το αντίστοιχο κουταλάκι να τον ταίσει πνευματισμό. Έμεινε ικανοποιημένος από αυτό το αποτέλεσμα – την πίστη σε κάτι – όμως αυτή η πίστη είναι ρηχή, βασίζεται μόνο σε λόγια και η ζωή του συνεχίστηκε να είναι άδεια. 

Μακροχρόνια στα  ατελείωτα μονοπάτια της θεολογικής ιστορίας, πείστηκε από τους θρησκευτικούς του ηγέτες, ότι  επαναλαμβάνοντας προσευχές ή μαγικές λέξεις, διαβάζοντας τις "πίστευε και μη ερεύνα" συνταγές, καταπιέζοντας τις ορμές του, μαστιγώνοντας το σώμα του και το μυαλό του, ή ζώντας απομονωμένος σε κάποιο μοναστήρι, θα κατευθύνει το μυαλό του προς ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης και η ζωή του θα αποκτήσει ξαφνικά νόημα. Ο κόσμος αποδέχεται αυτή την προσέγγιση. Όμως η ασθένεια ξεκινάει από αυτή την τυφλή υποταγή στην πνευματική πανούκλα με το όνομα Πίστη. Η πρωταρχική αιτία στο λαβύρινθο των προβλημάτων, είναι η αναζήτηση της πραγματικότητας που σερβίρεται από κάποιον άλλον. Μηχανικά ακολουθούμε κάποιον που μας υπόσχεται μια άνετη πνευματική ζωή. Μηχανικά είμαστε ενάντια σε κάθε μορφή πολιτικής τυραννίας ή δικτατορίας, όμως εσωτερικά αποδεχόμαστε την τυραννία που στραγγαλίζει τη ζωή μας και το μυαλό μας. Όμως αν απορρίψουμε αυτή την ανόητη πίστη, από όπου και αν προέρχεται, σταματάμε να είμαστε αξιοσέβαστοι, γινόμαστε τα μαύρα πρόβατα. Και για την κοινωνία ως σύνολο ανόητης πίστης, δεν έχουμε καμία πιθανότητα να γίνουμε κάτι ανώτερο. 

Το ερώτημα για το αν υπάρχει θεός, ή κάτι ανώτερο ή ότι και να είναι αυτό δεν μπορεί ποτέ να απαντηθεί από θεόπνευστα βιβλία, αγίους και σωτήρες οποιασδήποτε μορφής. Κανείς και τίποτα δεν μπορεί να δώσει την απάντηση παρά μόνο εσύ ο ίδιος. Και για να γίνει αυτό πρέπει να ξεκινήσεις να μαθαίνεις τον εαυτό σου. Το ανθρώπινο είδος δεν είναι μια τοπική οντότητα, ζει παντού σε όλον τον πλανήτη. Έτσι αν ζει ατομιστικά, ροκανίζει το σύνολο, και αργά ή γρήγορα θα υποστεί τις συνέπειες. Όμως αν ο άνθρωπος μαθαίνει τον εαυτό του και τον βελτιώσει θα φτιάξει έναν διαφορετικό κόσμο. Βελτίωσε τον εαυτό σου σημαίνει παρατήρησε τι συμβαίνει μέσα σου και τότε θα δεις τι επικρατεί έξω. 

58. Ερώτηση: Η ζωή δείχνει ένα δυσβάσταχτο φορτίο. Υπάρχει κάποιο εύκολο βήμα για να φρεσκάρω, να ανανεώσω την καλή μου διάθεση για τη ζωή; 

Κάποιος ταξιδιώτης, αναζητάει ένα δάσκαλο στην Ινδία. Τριγυρίζει σε πολλά μέρη, όμως δεν μπορεί να βρει κάποιον που να του εμπνέει εμπιστοσύνη και σεβασμό ώστε να τον ακολουθήσει. Ακούει από κάποιους πως σε ένα απομακρυσμένο χωριό υπάρχει ένας  γέρος ερημίτης πάνω σε ένα βουνό, ο οποίος είναι πολύ σοφός. Ο ταξιδιώτης ανεβαίνει στο κακοτράχηλο βουνό και αρχίζει να ψάχνει. Σε ένα από τα μονοπάτια βλέπει τον ερημίτη, που περπατούσε χαμηλότερα σε ένα άλλο μονοπάτι και κρατούσε ένα σακίδιο στην πλάτη. Ο ταξιδιώτης τρέχοντας, κατεβαίνει την πλαγιά. Τη στιγμή που συναντάει ο ένας τον άλλον, ο ερημίτης καρφώνει βαθιά την ματιά του στα μάτια του ταξιδιώτη. Απόλυτη σιγή. Μετά από λίγες στιγμές, ο ερημίτης αφήνει το σακίδιό του στο έδαφος και εξαφανίζεται με γρήγορο βήμα, χωρίς να πει ούτε λέξη. Ο ταξιδιώτης κατάλαβε το μεγάλο του μάθημα: "να ξεφορτώνει από πάνω του το βάρος του παρελθόντος". Όταν απαλλαγεί από το παρελθόν, το βάρος που θα επωμιστεί δεν θα είναι το ίδιο. Για να βρει την απόλυτη ελευθερία, την αθωότητα και τη γαλήνη του μυαλού, πρέπει πρώτα να "πεθάνει", να αφήσει πίσω του τις αρχές και τους κανόνες του είδους του που έχουν πια βαλτώσει και να φρεσκάρει την ψυχή του με τους νέους αμέτρητους ορίζοντες που απλώνονται μπροστά του, όπως το μωρό που μαθαίνει να περπατάει, να μιλάει και να κρατιέται από τον τοίχο. Όμως αυτός ο τοίχος δεν θα είναι το ανυπέρβλητο εμπόδιο, δεν θα είναι η καλή δικαιολογία να βολευτεί με το πεθαμένο παρελθόν. Το μυαλό είναι μια σπασμένη βάρκα στο έλεος της θαλασσοταραχής, η τρικυμία προέρχεται από συσσωρευμένες συμπεριφορές του παρελθόντος. Αν θέλουμε να ξεφύγουμε και να βρεθούμε σε ήσυχα νερά, οφείλουμε να διαπεράσουμε όλους αυτούς τους περιορισμούς, να έρθουμε πρόσωπο με πρόσωπο μαζί τους και να τους διαλύσουμε με την παρατήρηση και την επίγνωση. 

Αναφέροντας – με πρώτο συνθετικό το εγώ- τους φόβους, την πλεονεξία, την πείνα για εξουσία κλπ, αναφέρουμε τους φόβους, την πλεονεξία, την πείνα για εξουσία ολόκληρης της ανθρωπότητας. Το είπαμε και θα το ξαναπούμε πολλές φορές: αλλάζοντας τον εαυτό μας, αλλάζουμε τον κόσμο γιατί ο εαυτός μας είναι κομμάτι του. 

59. Ερώτηση: Ο άνθρωπος για να πετύχει τους στόχους των "εγώ" του, δημιουργεί μόνο χάος. Πως είναι δυνατόν; 

Ότι έχουμε πετύχει είναι να γεμίσουμε με χάος τη ζωή μας, κυρίως την πλευρά της ζωής που όφειλε να είναι ήρεμη. Γεμίσαμε κάθε κενό με χάος, και δεν καταλαβαίνουμε πως έγινε. Ας ξεκαθαρίσουμε στον εαυτό μας, πως όταν μιλάμε για παγκόσμια συνείδηση εννοούμε κάτι εντελώς διαφορετικό, σοφότερο και βαθύτερο από τη νοητική διεργασία του ανθρώπινου είδους. Εννοούμε κάτι άλλο από τη συνηθισμένη συναισθηματική ή αισθητική ευχαρίστηση του ανθρώπου. Ευχαρίστηση, χαρά και ηδονή, είναι περιορισμένες και περιστασιακές κινήσεις που εξαρτώνται από συγκεκριμένες αιτίες, όπως ακριβώς τα αντίθετά τους – πόνος και λύπη- ισοδύναμες περιοριστικές και περιστασιακές κινήσεις. 

Η ατέρμονη χαρά της ύπαρξης είναι παγκόσμια, χωρίς όρια, ενυπόστατη, ανεξάρτητη από συγκεκριμένες αιτίες, είναι η υποδομή κάθε υποδομής και η προέλευση κάθε προέλευσης, από όπου εφήμερες καταστάσεις όπως η χαρά, η λύπη ή ο πόνος ανέρχονται και σβήνουν. Όταν η χαρά της ύπαρξης επιζητά κάτι όμοιο, ταιριαστό, η κίνηση της δύναμης παίρνει μορφές προς την αντίστοιχη εξέλιξη – χαρά ή λύπη. Τα φαινόμενα κινούνται μεταξύ των δύο πόλων τους - χαρά ή λύπη - όμως αποκαλύπτονται στη γνησιότητα της ανώτερης ευδαιμονίας της ύπαρξης, ανεξάρτητα από αντικείμενα, εξωτερικά ερεθίσματα και αιτίες. Τα αντικείμενα που εστιάζουν την προσοχή μας, ή αντίθετα η προσοχή μας που εστιάζεται σε αντικείμενα, που θεωρούμε σημαντικούς στόχους, τα ψάχνουμε ως διεγερτικές αιτίες πρόσκαιρης ηδονής και ευαρέσκειας. Αλλά υπό το πρίσμα της ελευθερίας του εαυτού, δεν ψάχνουμε για διεγερτικές αιτίες. Αντίθετα αντιμετωπίζουμε αυτές τις αιτίες ως αντανάκλαση της ατέρμονης συμπαντικής χαράς. 

 60. Ερώτηση: Τι μπορούμε να κάνουμε όταν βλέπουμε άσχημες εικόνες γύρω μας; 

 Φυσικά μπροστά σε κάτι άσχημο δεν μπορούμε να κρύψουμε το κεφάλι μας στην άμμο και να πούμε ότι είμαστε ευχαριστημένοι με την κατάσταση όπως είναι, θα ήταν εξωπραγματικό. Όμως δεν χρειαζόμαστε ψευδαισθήσεις. Το πεδίο στο οποίο ζούμε είναι μια ρουτίνα πόνου, ευχαρίστησης και φόβου, και αυτό το πεδίο έχει μπολιάσει το μυαλό μας, έχει περιορίσει τη φύση του και όταν αυτός ο πόνος, η ευχαρίστηση ή και ο φόβος εξαφανιστούν βρισκόμαστε ξανά μπροστά σε δίλημμα. 

Τί κάνουμε σε τέτοιες στιγμές; Αφήνουμε την πυξίδα μας στην άκρη, μιας και αυτού του είδους τη ρουτίνα όσο κακή και να είναι την έχουμε συνηθίσει; Ή οι λειτουργίες του μυαλού μεταφέρονται στο πραγματικό πεδίο της συνείδησης όπου δεν υπάρχει σύγκρουση; Όσο τρελό και αν φαίνεται, τελικά επιλέγουμε το πρώτο. Η απάντηση είναι ότι δεν βλέπουμε. Η λειτουργία της σκέψης είναι να βρίσκεται απασχολημένη συνεχώς με κάτι. Φοβόμαστε να αδειάσουμε. Καταριόμαστε τη στιγμή που ερχόμαστε πρόσωπο με πρόσωπο με τους φόβους μας. 

61. Ερώτηση: Γιατί η σκέψη, οι ιδέες, οι μνήμες, η μηχανικότητα και η προκατάληψη παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στην ζωή μας; Γιατί κάποιοι άλλοι θεωρούν σημαντικότερο το συναίσθημα; 

Δεν βλέπω το λόγο γιατί πρέπει να διαχωρίσουμε τη σκέψη από το συναίσθημα. Αν η σκέψη δεν δώσει συνέχεια στο συναίσθημα, αυτό πεθαίνει γρήγορα. Ας μην τα διαχωρίσουμε, προσπαθώντας να πάμε πιο βαθιά, στη δομή της σκέψης, στη μνήμη, στον τρόπο που γεννιέται η σκέψη, στο πώς η σκέψη διέπει όλες μας τις πράξεις. Καλύτερο είναι να ρωτήσουμε, γιατί είμαστε σκλάβοι των σκέψεών μας; Ρώτησε τον εαυτό σου, όπως ρωτάω τον εαυτό μου: Γιατί συνεχίζουμε όλη μας τη ζωή να κυνηγάμε την ουρά μας; Γιατί η σκέψη είναι πάντοτε ενεργή, θορυβώδης, φλύαρη, αθροιστική, υποθετική; 

Οι ιδέες έχουν γίνει πιο σημαντικές από τις πράξεις. Όσο πιο πονηρές, ευφυείς, πανούργες είναι οι ιδέες, τόσο πιο πολύ τις προσκυνάμε. Συνεχώς συζητάμε ιδέες, λεκτικά και επιφανειακά, προσφέρουμε γνώμες. Κάθε θρησκεία δείχνει το δρόμο προς τον Θεό, κάθε πολιτικό σύστημα δείχνει τον δρόμο προς την "τέλεια κοινωνία". Ο καθένας έχει τη σκαλωσιά του, το ικρίωμά του και από εκεί αγναντεύει τη σπουδαιότητα της οικοδομής που λέγεται "ιδέα". Όμως ξεχάμε κάτι σημαντικό: Ότι έχουμε διαχωρίσει τις ιδέες από τις πράξεις. Γιατί οι ιδέες είναι πάντοτε το παρελθόν, και η δράση είναι το παρόν. Όμως φοβόμαστε να ζήσουμε το παρόν. Έτσι η ιδέα, αυτός ο πεθαμένος βράχος, έχει γίνει ο βασικότερος στόχος  για εμάς. 

62. Ερώτηση: Υπάρχει κάποιο σημείο από όπου ξεκινάει η σκέψη; 

Φανερά, ξεκινάει από τη μνήμη. Έχει πολύ ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε τη διαδικασία της σκέψης. Βλέπουμε συνέχεια τη σκέψη να συντηρεί και να δίνει συνέχεια στις εικόνες του χτες, να διατηρεί το αντίστροφο της ευχαρίστησης, που είναι ο φόβος και ο πόνος. Έτσι ο "σκεπτόμενος" είναι ο ίδιος η ευχαρίστηση και ο πόνος. Αντίστοιχα ο παρατηρητής, μπορεί να διαλυθεί μέσα στην παρατήρησή του. Ο σκεπτόμενος, διαχωρίζει την ευχαρίστηση από το φόβο. Όμως η ομίχλη που καλύπτει την ανοησία του, είναι ότι δεν βλέπει πως όσο απαιτεί ευχαρίστηση, τόσο ενθαρρύνει τον πόνο και το φόβο. 

63. Ερώτηση:   Άρα η σκέψη είναι ουσιαστικά η αναζήτηση ευχαρίστησης; 

Η σκέψη απαιτεί πάντοτε ευχαρίστηση. Ακόμη πιο σκοτεινά, καλύπτεται από διάφορες άλλες λέξεις, όπως σωτηρία-πίστη-νομιμοφροσύνη-αφοσίωση-υποστήριξη κλπ. Ο πολιτικός ηγέτης υπόσχεται σωτηρία, ο θρησκευτικός ηγέτης το ίδιο. Αναρωτιέμαι, γιατί όλοι αυτοί θέλουν να μας σώσουν; Τι σημαίνουν όλες αυτές οι ανόητες λέξεις, "βοηθάω", "υπηρετώ", "σώζω"; Ένα λουλούδι είναι γεμάτο όμορφα χρώματα, προσφέρει το άρωμά του και το κάνει χωρίς να προσπαθεί να αποδείξει ότι το κάνει, γι αυτό άλλωστε και προσφέρει τόσα πολλά, προσφέρει σωτηρία καλύπτοντας τη γη.

  

Κάθε πρόκληση αναφέρεται στο παρόν. Μια πρόκληση είναι κάτι καινούριο. Όταν όμως αντιμετωπίζουμε μια νέα πρόκληση με όρους του παρελθόντος, η αντιμετώπισή της, θα είναι πάντοτε μίζερη, ανεπαρκής, αντιμαχόμενη, θα γεννάει μεγαλύτερη διαμάχη, μεγαλύτερη μιζέρια, μεγαλύτερο φόβο. Το μικρό, τοσοδούλικο, ανόητο, περιορισμένο μυαλό μας, βρίσκεται σε διαμάχη σε οτιδήποτε και να κάνει. Αφού βρίσκεται σε συνεχή πόλεμο, ότι και να κάνει, θα γεννάει συνέχεια πόλεμο. 

Αυτοί λοιπόν που "σκέφτονται", και πιστεύουν ότι η σκέψη είναι μεγάλη υπόθεση, είναι υλιστές. Γιατί η σκέψη είναι ύλη, αφού γεννιέται και λειτουργεί με ένα συγκεκριμένο παμπάλαιο μηχανικό τρόπο. Η σκέψη είναι ύλη, και έχει την ίδια ή και ακόμη χαμηλότερη αξία, από την ύλη που λέγεται τουαλέτα, καζανάκι, σκουπάκι καθαρισμού, τοίχος, τηλέφωνο, αφίσα. Η σκέψη είναι ιδεολογία, και άρα αυτοεκφυλίζεται. Ξεπέφτει τόσο, ώστε η τουαλέτα είναι μια ύλη που προσφέρει πολλά περισσότερα. Η σκέψη δεν είναι ποτέ καινούρια, έτσι δεν μπορεί να λύσει κανένα "τρομακτικό" πρόβλημα. Ο κολλημένος νους δεν μπορεί ποτέ να δώσει λύση στη ροή της ζωής. 

Ταρατατζούμ, πρρρρρρρρρρρρρρ, κρρρρρρρρ, πιπ πιπ πιπ. 

Κλαπ κλαπ κλαπ κλαπ κλαπ πρρρρρρρρρρρρρρρρρρ 

( μουσική και ήχος από χειροκροτήματα και πορδές). 

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.