Ο Γλάρος του Άντον Τσέχωφ, Θέατρο Θησείον

Σημείωση: Ακολουθεί μια "συμμετοχική" κριτική, όπου αναφέρεται κατά κύριο λόγο στην ίδια την παράσταση και δεν επικεντρώνεται άμεσα στο ίδιο το έργο του Άντον Τσέχωφ. Ο υποφαινόμενος γράφει τη συγκεκριμένη κριτική επειδή "συμμετείχε" και θέλει να μοιραστεί τις εντυπώσεις του, να κάνει προτάσεις πιθανούς εξέλιξης και να μιλήσει για την καλλιτεχνική αξία της παράστασης. Κάποιος που δεν έχει δει την παράσταση, πιθανόν να μην έχει νόημα να σπαταλήσει το χρόνο του να διαβάσει, εκτός αν προκαλέσει το ενδιαφέρον του και πάει να τη δει, κάτι που θα είναι προς όφελος της ομάδας καλλιτεχνών και του θεάτρου. Και δικό του φυσικά.

Όταν πηγαίνω να δω κάποια παράσταση, θέλω να με κρατάει σε συνεχή εγρήγορση και σταδιακά να με καθοδηγεί σε έναν νέο, άγνωστο κόσμο (ακόμα και αν "υποθετικά" γνωρίζω το έργο) και μέχρι το τέλος να μου έχει δημιουργήσει έναν ωκεανό συναισθημάτων και απανωτές εκρήξεις συγκίνησης.

Εισερχόμενος στο θέατρο Θησείον "ήξερα" ότι θα δω μια διαφορετική "ανάγνωση", πιο "σωματική" ενός κλασσικού κειμένου, όπως ο Γλάρος του Άντον Τσέχωφ. Εξερχόμενος από το θέατρο Θησείον ήμουν μαγεμένος από έναν διαφορετικό κόσμο, στον οποίον με είχε εντάξει η ομάδα των ηθοποιών υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του δάσκαλού μου και φίλου Κώστα Φιλίππογλου. Είχε ακριβώς συμβεί αυτό που περιγράφω παραπάνω.

Υποκριτική

Όλοι οι ηθοποιοί υποστηρίξανε το κοινό όραμα, κάποιοι πιο "υποψιασμένοι" πιθανότατα της δουλειάς του Κώστα Φιλίππογλου, κάποιοι λιγότερο, αλλά όλοι ήταν "παρόντες" και απόλυτα "συμμέτοχοι" στη θεατρική πράξη.

Ο Γιάννης Στεφόπουλος (Σόριν, Σαμράγιεφ), η Ναταλία Τσαλίκη (Αρκάντινα, Πωλίνα), η Ίριδα Μάρα (Μάσα, Αφηγήτρια) και ο Γιάννης Καραούλης (Κόστια) όλοι τους σκιαγραφήσανε με απόλυτη συνέπεια τους χαρακτήρες τους με τις απαραίτητες εντάσεις και τις λεπτές ισορροπίες τους.

Θα σταθώ σε δύο ερμηνείες. Του Αλέξανδρου Λογοθέτη (Σόριν, Τριγκόριν) και της Σοφίας Γεωργοβασίλη (Νίνα). Πιθανότατα από τις παραστάσεις, που έχω δει να συμμετέχει ο Αλέξανδρος Λογοθέτης, ενώ πάντα με γοητεύει η σκηνική του παρουσία, σε καμία όμως δεν τον είχα δει τόσο απολαυστικό, τόσο συναρπαστικό, που οι εκρήξεις του ή οι "συγκρούσεις" του χαρακτήρα του, να είναι απανωτές ευχάριστες, αλλά και συγκινητικές εκπλήξεις για τον θεατή. Τουλάχιστον μιλώντας για τον εαυτό μου.

Όσον αφορά τη Σοφία Γεωργοβασίλη, η δική της μεταμόρφωση στην παράσταση ήταν, κατά τη γνώμη μου, "υπερβατική". Κυρίως γιατί, αυτό που ήταν η αδυναμία της εμφανισιακά, αποτέλεσε σιγά-σιγά το εργαλείο να "βυθιστεί" μέσα στο χαρακτήρα της και να τον αφήσει να πει την ιστορία του. Η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι, ενώ υπήρχε το στοιχείο του εύθραυστου στην εμφάνιση και την ερμηνεία της, δεν με έπειθε εμφανισιακά, ώστε ο Τριγκόριν να γοητευθεί αμέσως. Σταδιακά, όμως το "κακόμοιρο" κορίτσι, άρχισε να αποκτά θηλυκότητα. Είτε τη στιγμή που βάζει κραγιόν, είτε η πιο "ερωτική" σωματικότητά, ανοιγοκλείνοντας τα πόδια, είτε τέλος το ξεγύμνωμα μπροστά στον Τριγκόριν, και ο τρόπος που στάθηκε στα πόδια του. Ή ακόμα και το στριφογύρισμα των δύο εραστών πάνω στο στρογγυλό τραπέζι, όλα πρόσδιδαν μια ξεκάθαρη δράση, με την οποία ο θεατής χάθηκε στα συναισθήματα των δύο αυτών ολοζώντανων χαρακτήρων.

Σκηνοθεσία

Τα λεγόμενα "σκηνοθετικά ευρύματα", προσωπικά δεν με ενδιαφέρουν τόσο όταν καταλαβαίνω ότι προέρχονται από αδυναμίες σκηνοθετών να δώσουν το 100% της δικής τους βύθισης στο κείμενο είτε να προκαλέσουν το 100% της δημιουργικότητας της ομάδας των ηθοποιών. Και συνήθως χρησιμοποιούνται πολλές φορές χωρίς καν να υπάρχει κάποια σύνδεση με την υπόλοιπη παράσταση ή με το τι θέλουν να πουν κλπ. Έχοντας παρακολουθήσει τη δουλειά του Κώστα του Φιλίππογλου (μέλος της θεατρικής κολλεκτίβας Complicite, σταθερή συνεργασία σαν ηθοποιός με τη σκηνοθέτη/ηθοποιό Lilo Baur, και δάσκαλος επί χρόνια στο θέατρο) έχω κατανοήσει ότι μια παράσταση δημιουργείται μέσα από τη δουλειά της ομάδας, τη συμμετοχή και δημιουργικότητα τόσο του συνόλου, αλλά και του κάθε ηθοποιού. Με αυτήν την έννοια, λοιπόν, δεν υπήρχαν "αμήχανα" σκηνοθετικά ευρύματα. Για να διαχωρίσω λίγο το πως τα αντιλαμβάνομαι.

Η εισαγωγή με την είσοδο των ηθοποιών, που δημιουργούν ένα "χάος" με τις καρέκλες, δεν θεώρησα ότι εξυπηρέτησε τόσο εύστοχα το έργο. Παρότι, το "κλείσιμο του ματιού" ότι ο χαρακτήρας του ηθοποιού που θα υποδυθεί τον Κόστια θα αυτοκτονήσει ή σκέφτεται την αυτοκτονία το βρήκα αρκετά ενδιαφέρον. Από τη μία κατανοώ ότι είναι απαραίτητη μια αρχική χορογραφία με τα "υλικά" της παράστασης, τα σκηνικά, για να κατανοήσει αμέσως το κοινό ότι η παράσταση έχει έναν σωματικό κώδικα, που προ(σ)καλεί τον θεατή να τον εμπιστευθεί και να συμμετέχει. Αλλά η συγκεκριμένη χορογραφία δεν εξυπηρέτησε τόσο εύστοχα την παράσταση πιστεύω.

Η χρησιμοποίηση της live κάμερας θεωρώ ότι έγινε πολύ εύστοχα σε μερικές σκηνές. Μια καταξιωμένη ηθοποιός, ένας καταξιωμένος συγγραφέας, σαν να δίνουν συνεντεύξεις. Δίνουν μια ψεύτικη εντύπωση "επιτυχίας"/"ευτυχίας", ενώ σιγά-σιγά θα δούμε την κατάρρευσή τους. Το αντιλήφθηκα και σαν ένα σχόλιο για την κατάρρευση του lifestyle στην Ελλάδα, παρότι το έργο του Τσέχοφ δεν αναφέρεται σε τυχάρπαστους τηλεοπτικούς αστέρες. Αλλά το κρατάω σαν μια προσωπική σκέψη, και ας μην ήταν αυτός ο στόχος του συγκεκριμένου ευρύματος. Τα έτοιμα video κατά τη γνώμη μου ήταν λίγο "φλύαρα".

Όσον αφορά τα τοπία, η λίμνη με τα ψάρια, που ψαρεύει ο Τριγκόριν ή το γήπεδο croquet είναι στοιχεία που περιμένεις να τα δεις σε μια παράσταση που έχει αυτά τα "σωματικά" στοιχεία και τα χαίρεσαι ανάλογα. Σε καθοδηγούν στις αλλαγές των σκηνών χωρίς να έχεις "βαριά" σκηνικά, και περιέχουν το παιχνίδι της ομάδας, που είναι απολαυστικό πάντα. Στη λίμνη με τα ψάρια, κάτι μου έλειψε, αν και δεν μπορώ να προσδιορίσω αν ήταν ο φωτισμός και τα χρώματά του ή αν δεν πέτυχε τόσο η μετάβαση και έγινε κάπως βιαστικά από τους ηθοποιούς.

Όσον αφορά την ιδέα οι χαρακτήρες των Σαμράγιεφ, Πωλίνα, Ντορν και Μεντβεντένκο να υποδυθούν από ανδρείκελα-κοστούμια, που τα χειρίζεται η ομάδα των ηθοποιών, μου άρεσε ιδιαίτερα, αν και δεν εξελίχθηκε. Η σκηνή της Μάσας με τον Μεντβεντένκο στην αρχή είχε χιούμορ, και ήταν πολύ έξυπνη παρουσίαση της ιδέας. Αλλά ύστερα από τις πρώτες παρουσιάσεις, η μόνη αλλαγή κάποια στιγμή έγινε, όταν ο ηθοποιός, που κρατούσε το κεφάλι του ανδρείκελου, "βγαίνει" πίσω από το κοστούμι και εμφανίζεται σαν Κόστια, που κρατάει στα χέρια του αυτόν τον επίδεσμο, που θα έχει και άλλη χρησιμότητα μετά σε επόμενες σκηνές.  Επίσης, παρότι, οι χαρακτήρες υποδύονταν από ανδρείκελα, και "έσπαγε" τη ρεαλιστική σύμβαση, ταυτόχρονα τα ανδρείκελα είχαν μια σωματικότητα αρκετά "νατουραλιστικού θεάτρου". Αναφέρομαι κυρίως στους χαρακτήρες και τη σχέση του γιατρού Ντορν και της Πωλίνας. Μια σχέση και δυο χαρακτήρες που προσωπικά πάντα με γοήτευαν στο έργο, αλλά και στην παράσταση του Γλάρου από το Θέατρο Κρετακόρ.

Τα χαρτιά-σημειώσεις ή βιβλίο του Κόστια, που πέφτουν στο έδαφος και μετά γίνονται λουλούδια, που τα μαζεύει ο ηθοποιός για να γίνουν ένα μπουκέτο ή ακόμα και ένας νεκρός γλάρος, που αφήνει στα πόδια της Νίνα, ο Κόστια, ναι μεν ήταν εξαιρετική ιδέα, αλλά δεν "εκτελέστηκε" νομίζω τόσο καλά. Ή ίσως να μην έπαιξαν τόσο οι ίδιοι οι ηθοποιοί με αυτά. Τα φύλλα του λουλουδιού ή τα φτερά του γλάρου. Παρόλα αυτά ήταν πολύ καλό εύρυμα.

Όσο περνούσε η ώρα, η σκηνοθεσία γίνοταν πιο καταιγιστική, οι ηθοποιοί ήταν σε μεγαλύτερη ένταση. Υπήρχε ένταση, αλλαγές ρυθμού (στοιχείο σπάνιο σε παραστάσεις Τσέχωφ, λες και οι χαρακτήρες του έργου είναι ζόμπι ;-) ).

Στιγμές, που ο Τριγκόριν τραβάει την καρέκλα, που κάθεται ο Κόστια, ο βαλσαμωμένος γλάρος, όπως τον αναπαριστά η Νίνα, το παιχνίδι τόμπολα, που γίνεται σαν ένα "γκροτέσκ δικαστήριο" (προσωπική εντύπωση), η σκηνή του αποχαιρετισμού της Νίνας και τέλος η σκηνή της καταρράκωσης του Κόστια πριν την αυτοκτονία,  όλες ήταν εξαιρετικά καλοστημένες μέσα στο πνεύμα του ίδιου του έργου.

Σκηνικά - Κοστούμια

Ένα συνεχώς μετακινούμενο, ευέλικτο και λιτό σκηνικό, που εξυπηρέτησε τη σκηνοθεσία  από τον Κέννυ Μακλέλλαν. Με την ίδια ιδέα υπήρξε και η προσέγγιση των κοστουμιών. Απλά μου έλειψαν κάποιοι διαφορετικοί χρωματισμοί. Κατανοώ ότι ήταν η βασική ιδέα, απλά θεωρώ ότι δεν ήταν το ίδιο ταιριαστά σε όλους τους χαρακτήρες του έργου. 

Μουσική

Η μουσική από Lost Bodies εξαιρετική σε στιγμές. Μου θύμιζε το soundtrack από Philip Glass στην ταινία του Stephen Daldry "Οι Ώρες" του Stephen Daldry, παρότι σε κάποιες σκηνές "έντασης" μου φάνηκε λίγο περιγραφική. Αντί για πιο "κιθαριστικά" κομμάτια, θα πρότεινα κάποια λογική περισσότερο field recording, ίσως με ηχητικές αποχρώσεις από το νερό μιας λίμνης. Παραθέτω σαν πρόταση το εξαιρετικό soundtrack της ταινίας "Under the skin" του Jonathan Glazer, όπως το επιμελήθηκε η Michaela Levi.

Για να ολοκληρώσω τη "συμμετοχική" μου κριτική, ο συγκεκριμένος Γλάρος όντως πέταξε. Σαν θεατές παρασυρθήκαμε παρακολουθώντας το φτερούγισμα και την πτήση του. Και  χάθηκε σε έναν μακρινό ορίζοντα. Κάπως έτσι παρατηρώ και εγώ τις μνήμες μου από τη συγκεκριμένη παράσταση γράφοντας την παραπάνω κριτική. Μνήμες που θα με ακολουθούν όταν κατανοώ την κωμικοτραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η ταυτότητα της παράστασης

Μετάφραση: Χαρά Σύρου
Aπόδοση – Σκηνοθεσία: Κώστας Φιλίππογλου
Κίνηση – καλλιτεχνική συνεργασία: Φρόσω Κορρού
Σκηνικά – κοστούμια: Κέννυ Μακλέλλαν
Μουσική: Lost Βodies 
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Βίντεο – Φωτογραφίες - βοηθός σκηνογράφου: Όλγα Μπρούμα
Creative manager: Ελένη Καψαμπέλη
Βοηθός σκηνοθέτη: Εριφύλη Στεφανίδου
Παραγωγή: Γιώργος Λυκιαρδόπουλος - Λυκόφως

Ερμηνεύουν: Ναταλία Τσαλίκη, Αλέξανδρος Λογοθέτης, Γιάννης Στεφόπουλος, Σοφία Γεωργοβασίλη, Ίριδα Μάρα, Γιάννης Καραούλης

Πληροφορίες

Θησείον – Ένα θέατρο για τις τέχνες
Τουρναβίτου 7
Θησείο
ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΤΑΜΕΙΟΥ
210 3255444  
ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ 
Aπό 6 Νοεμβρίου 2014
ΗΜΕΡΕΣ & ΩΡΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΩΝ 
Πέμπτη 21.00, Παρασκευή 21.00, Σάββατο 21:30, Κυριακή 21.00 
Ticket Services: 
Πανεπιστημίου 39 (εντός Στοάς Πεσμαζόγλου)
Τηλεφωνική αγορά: 210 7234567
Online: www.ticketservices.gr
ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ 
Κανονικό: 16 €
Φοιτητικό, άνω των 65, ανέργων: 12 €
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
100 λεπτά
SITE: www.lykofos.org
FACEBOOK: www.facebook.com/lykofostheater
TWITTER : twitter.com/lykofostheater
TEASER TRAILER
www.youtube.com/watch?v=LXw3h9Xw8OI&feature=youtu.be
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙEΣ / TRAILER
Όλγα Μπρούμα