ΣΧΟΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (Μέρος 8ο), του Νίκου Τριανταφυλλόπουλου

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΟΙΝΟΥ (συνέχεια)

50. Ερώτηση: Ποιά είναι τα απαιτούμενα βήματα προς την ελευθερία;

Μόνο όταν αποκτάς οικειότητα με κάτι, αρχίζεις να το καταλαβαίνεις. Όταν αυτή η οικειότητα εξαντληθεί, αρχίζει η συνήθεια, έτσι δεν ζεις πια με αυτό. Αν ζεις δίπλα από ένα ποτάμι μετά από μερικές μέρες, σταματάς να ακούς τον θόρυβο του νερού που κυλάει. Όταν έχεις έναν πίνακα στο τοίχο του σπιτιού σου που τον βλέπεις κάθε μέρα, χάνεται από το οπτικό σου πεδίο ύστερα από λίγο καιρό. Είναι το ίδιο με την γειτονιά σου, το δρόμο που περνάς κάθε μέρα από εκεί, την οικογένεια, τους οικείους ανθρώπους σου. 

Αλλά το να ζεις με ζήλεια, φόβο ή ανησυχία, ποτέ μην το συνηθίσεις. Να είσαι τόσο επικεντρωμένος, που ποτέ να μην αφήνεις γόνιμο έδαφος να αναπτυχθούν αυτοί οι κακοί σπόροι. Είναι βήμα προς την ελευθερία. Ωστόσο, η ελευθερία δεν είναι βαθμιαία διεργασία, ή μετάβαση. Έρχεται με φυσικό τρόπο όχι δια μέσου αναγκαιότητας, επιθυμίας ή δίψας για αυτήν. Για να την ανακαλύψεις, το μυαλό έχει να μάθει να κοιτάζει κατάματα το αχανές πεδίο της συνεχούς κίνησης που λέγεται ζωή, χωρίς τη δέσμευση του χρόνου, αφού η ελευθερία απλώνεται πέρα από το πεδίο της κατανόησης.

51. Ερώτηση:  Τι θα γίνει με όλο αυτό το χάος των ανθρώπων που θέλουν να σε σταυρώσουν γιατί διαφωνείς μαζί τους;

Κανείς δεν πρόκειται να σε τιμωρήσει προσωπικά. Δεν έχει αυτή την ικανότητα. Δεν μπορεί να σε αγγίξει η κριτική και η τιμωρία. Θα είσαι ο εξορκισμός τους, όμως αυτό το ανάθεμα δεν απευθύνεται σε σένα. Όλες οι διαστάσεις του αφορισμού, εξαρτώνται από τα ενδιαφέροντα ή τις κατευθύνσεις που συμβαίνει να τους απασχολούν τη δεδομένη στιγμή. Αν υπάρχει το ενδιαφέρον να εξαπλωθεί ο κίνδυνος της τρομοκρατίας, εκείνη τη στιγμή μπορεί να καταδικαστείς ως τρομοκράτης. Η διαδικασία είναι η ίδια. Προκαλώντας ένα περιστατικό, για παράδειγμα το να βρίσεις την εξουσία  ή την  εκκλησία,  όπου θα κανονιστεί η καταδίκη σου σε ένα συγκεκριμένο μέρος, με προσκαλεσμένους άλλους ανθρώπους, όλοι του ίδιου ενδιαφέροντος να σε καταδικάσουν, φορώντας  την ίδια στολή για λόγους σοβαροφάνειας ως μάσκα στη γελοιότητα και θα γίνει μια πομπώδης τελετουργία, με εσένα κεντρικό πρόσωπο. 

Στη συνέχεια το λόγο θα πάρει ένας από αυτούς, με το όνομα "Πρόεδρος" και θα συνεχιστεί με πιο σοβαρό ύφος το πείραμα δοκιμής και πλάνης. Οι πιθανότητες είναι να σε κόψουν μικρά κομματάκια ή να συμφωνήσουν ότι διαφωνούν και έτσι να συνεχίσουν την επόμενη φορά, ώστε να σε πολτοποιήσουν αργότερα. Αν ωστόσο αποφασίσουν – πάντοτε με την πλειοψηφία – ότι είσαι ένοχος θα σε καταδικάσουν σύμφωνα με μια σειρά αντίστοιχων νόμων ή αλλιώς "ιδέα – απολίθωμα". Αν από την άλλη τύχει (πάντοτε από την πλειοψηφία) να σε βρουν αθώο, θα υπάρξει ένας νέος κύκλος ημερήσιας διαταγής,  ανάλυση-επίσημο μήνυμα, διάγγελμα, ανακοίνωση κλπ για να παραμείνεις "καρφιτσωμένος" στην ιεραρχία ή στην άγια σύνοδο ή στα κεντρικά της αστυνομίας. Αργότερα στην πρώτη ευκαιρία η διαδικασία θα επαληθευτεί. Μόνο αν το ενδιαφέρον τους αλλάξει, ή αν είσαι τυχερός και λάμψει η αλήθεια δεν έχουν καμία άλλη επιλογή από το να σε καταραστούν. 

Οι ανώτερες ανθρώπινες υπάρξεις, δια μέσου όλων αυτών των οίκων ανωτερότητας – στρατό, αστυνομία, δημόσια υπηρεσία, εκκλησία,συναγωγή, συνέδριο εταιρίας, σχολείο κλπ. –, ειδήμονες με αντίστοιχες καρέκλες και με τη βοήθεια άλλων ειδικών θα αποφασίσουν για εσένα με ειδικές τελετές για να σου ανακοινώσουν πως η αίτηση θα καθυστερήσει και άλλο, θα αποβληθείς από την τάξη, θα φας είκοσι χρόνια φυλακή, θα βρεθείς άνεργος, θα σου κόψουν τον αέρα,θα σε κλείσουν σε ένα φέρετρο και θα πετάξουν τα κλειδιά από το λουκέτο στα σκουπίδια, θα σε αφορίσουν από τη μεγάλη οικογένεια των ανέραστων μουσάτων και πάει λέγοντας. 

Ο μηχανισμός είναι ο ίδιος, οι αλλαγές δεν πρόκειται να γίνουν με φωνές και μάχες. Αν όμως όλοι αυτοί οι ανώτεροι άλλαζαν το μέσα τους; Όπως και να κοιτάξεις η μοναδική επανάσταση είναι η εσωτερική. Η εξουσία δεν θα έβρισκε ούτε ένα εξάρτημα για τη μηχανή της, αν ο άνθρωπος ήταν ώριμος να πορευτεί χωρίς το "εγώ", τη δύναμη της εξουσίας, την πλεονεξία, τη ζηλοφθονία, τον ανταγωνισμό, την επίδειξη. Είναι ουτοπία, αλλά και μέχρι πριν λίγα χρόνια το να πετάξεις με μια μηχανή στον ουρανό ήταν ουτοπία.

52. Ερώτηση: Όλα αυτά που συζητάμε εδώ, είναι αφηρημένη ιδέα ή πραγματικότητα;

Το ότι εγώ και εσύ είμαστε εδώ, γεννηθήκαμε και αναπνέουμε, η αμιγής ανόθευτη ύπαρξη είναι πραγματικότητα, όχι μια αφηρημένη ιδέα. Η κίνηση, η ενέργεια, είναι επίσης πραγματικότητα. Άρα υπάρχουν δύο πράγματα που ενώνονται, η ύπαρξη και ο κόσμος τριγύρω. Η αμιγής ύπαρξη, η ανώτερη θεϊκή πνοή που υπάρχει σε κάθε άνθρωπο μπορεί να καταπιεστεί, να πνιγεί, να διακοπεί, να σκεπαστεί αλλά είναι αδύνατον να ακυρωθεί. Το να απορρίψει κάποιος τα εγκόσμια, ή να ασχολείται αποκλειστικά με τα εγκόσμια είναι εύκολο. Το να αναγνωρίσει τα εσωτερικά μονοπάτια της ψυχής του, είναι η αλήθεια και η γόνιμη σοφία.

53. Ερώτηση: Μπορούμε να απεικονίσουμε το "Απόλυτο";

Η σταθερότητα και η κίνηση είναι αναπαράσταση ή απεικόνιση του "Απόλυτου". Τα φαινόμενα είναι έκφραση της ύπαρξης και προέρχονται από τη δύναμη του "Απόλυτου". Την "απέραντη ύπαρξη" μπορούμε  να την απεικονίσουμε στο περιορισμένο μυαλό μας ως θάλασσα (άρα ελεύθερη από σχήμα), αλλά η μυσταγωγία της κίνησης χρειάζεται τη δημιουργία σχήματος και αυτό το σχήμα είναι ο σπόρος του σύμπαντος. Πρέπει επίσης να υπάρξει ένας φραγμός στη ροή της ωκεάνιας δύναμης για να σχηματιστεί η ύλη. Εκεί υπάρχουν οι φυσικοί νόμοι που δημιουργούν αυτούς τους περιορισμούς ώστε να υλοποιηθεί η πρωταρχική ενέργεια. Χρειάζεται έλξη και άπωθηση, διασπορά και συνοχή. Βάση όλων των φυσικών νόμων, και των συνδυασμών τους εξαρτάται η αντιληπτική μας εμπειρία: η επαφή των πραγμάτων με ένα κόσμο δονήσεων είναι η αίσθηση της αφής. Η ενέργεια του φωτός με τη μορφή σκιαγραφήματος είναι η αίσθηση της όρασης. Με τη μορφή της διασκόρπισης, η αίσθηση της γεύσης. Με τη μορφή αιθέριων δονήσεων, η αίσθηση των όσφρησης κλπ. Γίνεται αντιληπτό ότι διάφορες εκφράσεις της ενέργειας είναι παροδικά φαινόμενα, ενώ  η αμιγής πρωταρχική ενέργεια είναι η μόνιμη, διαρκής κοσμική πραγματικότητα.

54. Ερώτηση: Ποιό είναι το δυσκολότερο σημείο κατανόησης σε αυτή την πορεία που λέγεται ζωή;

Το δυσκολότερο έργο του ανθρώπου είναι να δει τη ζωή με απλότητα. Πώς όμως να δει αυτή την απλότητα όταν είναι συνεχώς γαντζωμένος στο μυαλό και στα μυστηριώδη γρανάζια του; Αν πιστεύεις ότι είναι σπουδαίο να μάθεις τον εαυτό σου, επειδή σου το λέει κάποιος δάσκαλος, δεν αξίζει τον κόπο να προσπαθήσεις. Αυτή η θαυμάσια ιδέα, έχει γίνει δόγμα και έχει σκουριάσει ήδη. Αν όμως συμφωνείς ότι είναι ζωτικής σημασίας να καταλάβουμε τον εαυτό μας ολοκληρωμένα, όσο βαθύτερα γίνεται, τότε δεν υπάρχει καμία απαίτηση από κανέναν δάσκαλο, κανείς δεν απαιτεί την πίστη σου, και δεν υπάρχει άλλο μονοπάτι παρά μόνο η προσωπική αλήθεια. 

Όλες οι αυθεντίες, που θα σε οδηγήσουν σε μια ζωή "ΓΕΜΑΤΗ ΝΟΗΜΑ", είναι καταστροφικές. Οι ηγέτες καταστρέφουν τους οπαδούς και οι οπαδοί καταστρέφουν τους ηγέτες. Να μάθεις να είσαι δάσκαλος και μαθητής του εαυτού σου, χωρίς περιστροφές και χωρίς εγωισμούς.  Αν δεν ακολουθείς κάποιον, ηγέτη ή γκουρού ή δάσκαλο ή οποιαδήποτε και να είναι η κοινωνική του ταμπέλα, τότε νιώθεις πολύ μόνος. Και λοιπόν, τι έγινε; Ας νιώθεις έτσι. Που είναι το κακό να νιώθεις μόνος; Είναι το ότι έρχεσαι πρόσωπο με πρόσωπο με τον εαυτό σου όπως ακριβώς είσαι και όχι όπως θα ήθελες – πίσω από μάσκες – να είσαι: άδειος, ένοχος, ανόητος, άσχημος, ανήσυχος, μια μεταχειρισμένη οντότητα. Μείνε μόνος και διερεύνησε, την όποια κατάσταση του εαυτού, κοίταξέ την μέσα στα μάτια. Αν προσπαθήσεις να διαφύγεις, οι φόβοι αναδύονται. Δεν είναι αγοραφοβία ή κατάθλιψη, δεν είναι κάτι ανθυγιεινό. Ο άνθρωπος μέσα από την κοινωνική του θέση, μέσα στον ιστό που είναι μπλεγμένος, είναι το ίδιο αιχμάλωτος στα ίδια προβλήματα, που τον κατατρέχουν και όταν είναι μόνος, αφού δεν υπάρχει καμία απολύτως διαφορά, μεταξύ ατομικού και συλλογικού. Έχεις δημιουργήσει τον κόσμο γύρω σου, όπως εσύ είσαι. Ο διαχωρισμός μεταξύ ατομικού και ομαδικού είναι μάταιος, μη πραγματικός.

55. Ερώτηση: Είναι καλύτερο να μαθαίνεις τον εαυτό σου σταδιακά;

Το να μαθαίνουμε τον εαυτό μας δεν σημαίνει ότι συσσωρεύουμε από την αρχή γνώμες, προτάσεις, ιδέες. Δεν είναι το ίδιο σαν να μαθαίνεις μια καινούρια γλώσσα ή μια νέα επιστήμη. Αν πεις ότι θα μάθω κάτι για τον εαυτό μου σταδιακά, είναι σαν να προσπαθείς να συσσωρεύεις μηχανική γνώση, πάλι το μυαλό έχει στήσει παγίδα για να σε κρατήσει φυλακισμένο. Το να μαθαίνουμε τον εαυτό μας δεν σημαίνει ότι έχουμε μάθημα Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή, τρείς με πέντε το απόγευμα, όπου θα πάμε κάπου και θα ρίξουμε τροφή στο "εγώ" μας. Αν αντίθετα, μαθαίνουμε όλη την ώρα, κάθε στιγμή και λεπτό, παρατηρώντας, ακούγοντας, βλέποντας, ενεργώντας, τότε ανακαλύπτουμε ότι η γνώση είναι μια συνεχής κίνηση χωρίς το βάρος του παρελθόντος στην πλάτη. Για να καταλάβουμε κάτι πρέπει να ζήσουμε με αυτό, να παρατηρούμε, να αντιληφθούμε τη ρίζα, την ουσία, τη δομή, την κίνηση. Αν ζούμε με τον εαυτό μας, αν του αφιερώσουμε χρόνο, θα δούμε ότι ο "εαυτός" δεν είναι κάτι νεκρό και στατικό, αλλά κάτι φρέσκο γεμάτο ζωντάνια. Και το να ζούμε με κάτι ζωντανό, τότε και το μυαλό μας μπορεί να είναι ζωντανό. Όμως ένα μυαλό γεμάτο γνώμες, κρίσεις, ιδέες, δόγματα, είναι γεμάτο φραγμούς, είναι ένα νεκρό μυαλό.

56. Ερώτηση: Τι είναι τελικά το μυαλό και γιατί δείχνει να μην έχει καμία σταθερότητα;

Ο άνθρωπος με εγωιστικό τρόπο αναρωτιέται, "υπάρχει κάτι ανώτερο από το μυαλό"; Αναπτύσσει διάφορες θεωρίες, ψάχνει σε εργαστήρια και σε μεγάλες ιδέες. Αιώνες πέρασαν και το μυαλό παραμένει ένα μεγάλο μυστήριο. Την μια στιγμή φαίνεται να είναι τα πάντα, την άλλη φαίνεται να είναι τίποτα. Το ίδιο μυαλό που σε δεσμεύει το ίδιο μυαλό σε απελευθερώνει. Το ίδιο σπαθί μπορεί να σώσει τη ζωή σου, το ίδιο σπαθί μπορεί να την αφαιρέσει.

Το μυαλό έχει μηχανική λειτουργία και απεικονίζει τόσο τον εξωτερικό όσο και τον εσωτερικό κόσμο. Μολονότι έχει την ευχέρεια να βλέπει πράγματα μέσα και έξω, η φυσική του ροπή είναι να παρασύρεται από ορατά αντικείμενα και ακόμη χειρότερα από ορατά αντικείμενα άνευ σημασίας. Σε σύμπραξη με τις αισθήσεις, ο άνθρωπος παρατηρεί, αισθάνεται και αποκτάει εμπειρία. Ένστικτα, ροπές και ίχνη προδιαγεγραμμένων συμπεριφορών κινούνται αθόρυβα μέσα στο μυαλό, χτίζοντας μια αποθήκη αναγνώρισης και εντύπωσης ανθρώπινων χαρακτηριστικών. Από εκεί δημιουργούνται διάφορες κατηγορίες. Μια ανεξάντλητη κατηγορία είναι οι επιθυμίες και οι επιθυμίες δημιουργούν εντυπώσεις, ιδέες, αντιλήψεις. Ακούγεται σαν ένας κύκλος, που κλείνει χωρίς συγκεκριμένο κέντρο,  ή σαν να πετάμε μια πέτρα στην λίμνη και οι κύκλοι του νερού να χάνονται στην όχθη της. Οι εντυπώσεις του μυαλού δημιουργούν ταλαντεύσεις και διακυμάνσεις, είναι αδύνατο να το κατανοήσεις, δείχνει άπιαστο και αόριστο. Η υπέρτατη κατάκτηση είναι να μπορέσει κάποιος να τιθασεύσει το μυαλό του, να δαμάσει τη φλυαρία του, να το επεκτείνει και να το εξαπλώσει, να το κινήσει προς τον πυρήνα της ύπαρξής του και να το απορροφήσει στην καθαρότητα της ψυχής του.

Ένας σκύλος στον δρόμο, βρίσκει ένα κόκαλο. Το κόκαλο είναι εκεί βδομάδες ήδη, δεν υπάρχει τίποτα να πάρει ο σκύλος από αυτό. Όμως γαυγίζει και φωνάζει, αρχίζει να το δαγκώνει, θυμωμένα, προσπαθεί να το κόψει όμως το κόκαλο από την πολυκαιρία είναι σαν πέτρινο, και  το σκυλί συνεχίζει να δαγκώνει, τραυματίζει το στόμα του, τα δόντια του ματώνουν και νομίζει ότι τελικά κάτι τρώει από το κόκαλο. Αυτό είναι το μυαλό: παγιδευμένο σε ένα στενό προαύλιο, περιτρυγιρισμένο από σύρματα και ψηλούς τοίχους, να επαναλαμβάνει ίδιες μνήμες και προσδοκίες αντί να χρησιμοποιείτε για κάτι ανώτερο, για εξέλιξη και ελευθερία. Επαναλαμβάνει τις ίδιες του τις αντιδράσεις, δεν έχει καμία αρμονία, ειρήνη, ενατένιση. Αντί να επιλέξουμε ένα ήρεμο, αγνό, ήσυχο, ευλίγιστο, οξυδερκή, αντιληπτικό μυαλό, επιλέγουμε να ζούμε με ένα θορυβώδες μυαλό, να αναμασάμε τις σκεπτομορφές μας σαν το σκύλο με το μπαγιάτικο κόκαλο. Αντί να κρατήσουμε την ενέργεια του παρατηρητή, εξαντλούμαστε στο φαύλο κύκλο του κριτή. Κουραζόμαστε να βάζουμε ταμπέλες και να φοράμε παλιομοδίτικα πνευματικά ρούχα, σε ότι μας φαίνεται γυμνό, δηλαδή καινούριο. Το καινούριο είναι άγνωστο και το άγνωστο σε ένα μπερδεμένο άτομο, είναι απειλή. Όμως αν κρατήσουμε τη θέση του παρατηρητή, ξεφλουδίζουμε το κρεμύδι που λέγεται ζωή, ψάχνουμε και βρίσκουμε, κρατάμε αποστάσεις  από τη μηχανική καταδίωξη των αντιλήψεών μας. Η ασταμάτητη ταινία του μυαλού, αυτός ο θόρυβος, είναι η παρεμβολή μεταξύ παρατηρητή και παρατηρούμενου, είναι ο διάδρομος που προσγειώνεται η παραίσθηση και η αυταπάτη. Αλλά αν πατήσουμε τον διακόπτη του παρατηρητή, είναι σαν να ανοίγουμε ακτίνα φωτός μέσα  στην ομίχλη, η θέαση καθαρίζει και γίνεται ενόραση, αρχίζουμε να αντιλαμβανόμαστε το εδώ και τώρα, και ταυτόχρονα ξεσκαρτάρουμε τις άχρηστες κραυγές, τον εσωτερικό θόρυβο. Το αντιληπτικό μυαλό μαθαίνει, μεγαλώνει, ωριμάζει. Το μηχανικό επιδεινώνεται και αργοπεθαίνει. Η ξεκάθαρη αντίληψη κρατάει τον άνθρωπο νέο, όποια και να είναι η ηλικία του. Και αφού η διαύγεια δεν μπορεί να αναδυθεί από το "χάος", το μηχανικό μυαλό εμποδίζει την ανάπτυξη, παρακμάζει τον άνθρωπο, τον σκοτώνει.

Ταρατατζούμ, πρρρρρρρρρρρρρρ, κρρρρρρρρ, πιπ πιπ πιπ.

Κλαπ κλαπ κλαπ κλαπ κλαπ πρρρρρρρρρρρρρρρρρρ

(μουσική και ήχος από χειροκροτήματα και πορδές).

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ