ΣΧΟΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ (Μέρος 21ο), του Νίκου Τριανταφυλλόπουλου

 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΟΙΝΟΥ (συνέχεια)

124. Ερώτηση: Ο θυμός σε κάποιους κάνει καλό; Έχω ακούσει ανθρώπους να λένε "θύμωσα και αυτό με πείσμωσε να..."

  

Γιατί να μην πεισμώσεις κατευθείαν, χωρίς να θυμώσεις, αφού  το πείσμα σου δίνει κίνητρο να κάνεις κάτι σωστά; Ο θυμός δεν μπορεί να προσφέρει κάτι καλό Αν αυτό το κρατήσουμε στη μνήμη μας, κυρίως όταν νιώθουμε το θυμό να αναδύεται, θα γίνει μια καλή συνήθεια. Αργότερα, στην ηρεμία μας, ανατρέχουμε για λίγο πίσω στο χρόνο. Αν έχουμε ξεφύγει από το θυμό νωρίς, το συμβάν εκείνο μας φαίνεται τουλάχιστον αστείο, και πάντοτε νιώθουμε δικαιωμένοι που επιλέξαμε να αποφύγουμε τον θυμό. 

125. Ερώτηση: Ο συσσωρευμένος θυμός οδηγεί σε βία. Πως θα μπορούσαμε να περιορίσουμε το φαινόμενο της βίας, που δείχνει να κυριαρχεί πάντοτε; 

Μόνο αν κοιτάξουμε κατάματα τη βία, ίσως μπορέσουμε να προχωρήσουμε πέρα από αυτήν.  Να ξεκινήσουμε πρώτα από τον εαυτό μας κι έπειτα να προχωρήσουμε σε πολέμους, στρατούς, στον διεθνή ανόητο ανταγωνισμό, στις διαμάχες για πλούτο και καταξίωση.

Για αιώνες, ο άνθρωπος είναι βίαιος. Οι θρησκείες προσπάθησαν να τον δαμάσουν, όμως απέτυχαν. O ίδιος ο άνθρωπος τις εφάρμοσε και μάλιστα με βίαιο τρόπο. Αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα διανοητικά, να κάνουμε έναν κύκλο νέων αναλύσεων ή να συσσωρεύσουμε περισσότερες πληροφορίες, δεν πρόκεται να μείνουμε παρά στην επιφάνεια, θα αγγίξουμε το πρόβλημα επιδερμικά. Αν εμβαθύνουμε το πεδίο ορισμού της βίας, με το να τη δούμε κατάματα,  ίσως αυτή η εμβάθυνση να μας δώσει μόνιμες λύσεις. 

Μπορεί να πέσουμε στην ίδια παγίδα που πέφτουμε και σε άλλα ζητήματα, στην παγίδα του "δεν μπορεί να αλλάξει τίποτε". Αν πω, ως ανθρώπινη ύπαρξη, σταματώ να είμαι βίαιος, αν σβήσω τη λέξη  βία από το λεξιλόγιό μου εδώ και τώρα, είναι η ρίζα, η αρχή που χρειαζόμαστε ως σύνολο.  Και η συγκεκριμένη διαδικασία απαιτεί χρόνο. Δεν είναι δυνατόν να πεις σε κάποιον "μην είσαι βίαιος" κι εκείνος να σταματήσει αυτόματα.   

     

126. Ερώτηση: Η βία δεν είναι έμφυτη στις κοινωνίες που ζούμε; 

Το πρόβλημα της βίας, είναι εκεί έξω τελικά ή μέσα μας; Θέλεις να λύσεις το πρόβλημα έξω ή τελικά αναρωτιέσαι πως θα σταματήσεις εσύ ο ίδιος να είσαι βίαιος; Μπορείς να πεις, ότι  υπάρχει έμφυτη βία στον κόσμο, όπου και θα αναρωτιέσαι πως είναι δυνατόν να ζήσω μέσα σε αυτόν. Σκεφτόμενος όμως έτσι ουσιαστικά είναι σαν να ψάχνεις ξανά για αποκούμπι και τελικά μάλλον δεν σε ενδιαφέρει ειλικρινά να σταματήσει η βία. Όταν ζεις ήρεμα και  ειρηνικά, δεν έχεις κανένα απολύτως πρόβλημα απέναντι στον σκληρό κόσμο. 

127. Ερώτηση: Η βία δεν είναι κάτι δεδομένο; 

Προσπαθούμε να κατανοήσουμε τη βία ως κάτι δεδομένο, όχι ως ιδέα. Για να διαπεράσουμε το θέμα της βίας, πρέπει να είμαστε ανοιχτοί, ευαίσθητοι, τρωτοί. Να εκθέσουμε τον εαυτό μας σε συνεχή εξερεύνηση, σε όλα τα επίπεδα και να βρούμε σημάδια που υποδηλώνουν ή "φωνάζουν" ότι είμαστε βίαιοι. Να αποκτήσουμε εμπειρία, να κατανοήσουμε, να πούμε στον εαυτό μας "δεν θέλω να δημιουργήσω καινούρια σύνορα και διαχωρισμούς όπως αυτοί εκφράζονται ως καθημερινός πόλεμος, αλλά να κατανοήσω την επιθετικότητα του ανθρώπου που είναι ένα ζωώδες ένστικτο". 

 128. Ερώτηση: Βλέπουμε συνέχεια ανθρώπους να σκοτώνονται. Πως θα μπορούσαμε να ξεριζώσουμε αυτή την πολεμική νοοτροπία μας; 

  

Βία δεν σημαίνει μόνο να σκοτώνεις κάποιον. Υπάρχει λεκτική βία, όταν αποδίδουμε ένα βαρύ χαρακτηρισμό, όταν χειρονομούμε για να διώξουμε κάποιον, όταν υποβαθμίζουμε ανθρώπους, όταν θυμώνουμε για κάτι ανάξιο, όταν απαξιώνουμε κάποια φυλή ή πρόσωπο. Ακόμη και  αν πούμε ότι αυτός είναι Ευρωπαίος ή Ασιάτης, ή Αφρικάνος είναι και αυτό μια μορφή βίας, διαχωρίζουμε τους ανθρώπους σε κατηγορίες και την ίδια στιγμή διαχωρίζουμε τον εαυτό μας από τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτοί οι διαχωρισμοί, έρχονται δια μέσου πίστης, εθνικότητας, παράδοσης, θρησκείας, και ανατρέφουν σπόρους βίας. Ένας άνθρωπος που αναζητεί να καταλάβει και να ξεριζώσει τη βία, δεν ανήκει σε καμία χώρα, καμία θρησκεία, κανένα πολιτικό κόμμα, σε κανένα ξεχωριστό σύστημα. Είναι κάτοικος της γης και όταν σηκώνει το κεφάλι του βλέπει τον ίδιο ουρανό από οποιαδήποτε γωνία της. Νοιάζεται για την κατανόηση του ανθρώπινου είδους. 

129. Ερώτηση: Τελικά είμαστε βίαιοι, ή όλα έπονται ως αποτέλεσμα της κοινωνίας μας; 

Υπάρχουν δύο τάσεις, δύο σχολεία όσον αφορά την ανθρώπινη σκέψη περί βίας. Η μία λέει ότι η βία είναι έμφυτη στον άνθρωπο. Η άλλη λέει ότι η βία είναι φυσικό επακόλουθο της κοινωνικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του. Το θέμα δεν είναι να επιλέξουμε ποια εξήγηση, υποστηρίζουμε. Το σημαντικό είναι να ανατρέξουμε μέσα μας, να διακρίνουμε τι είναι βίαιο και τι όχι, να αποσαφηνίσουμε στο μυαλό μας, ότι οποιαδήποτε μορφή βίας, σταματάει "εδώ" για εμάς. Δεν προχωράμε πουθενά ως κοινωνία, αν δεν "πολεμήσουμε" το μυαλό μας, τις κακές μας συνήθειες, τις εύκολες δικαιολογίες, τις ταμπέλες που βάζουμε σε άλλους ανθρώπους. 

130. Ερώτηση: Ποια είναι η σχέση μεταξύ θυμού και βίας; 

Η συνεθέστερη έκφραση βίας είναι ο θυμός. Όταν κάποιος μας επιτεθεί απαντάμε με θυμό, θέλουμε να προστατεύσουμε τις συνήθειές μας και τη μικροπρεπή γνώμη μας. Αν η γυναίκα μας φύγει με κάποιον άλλον νιώθουμε θυμό, ήταν  "ιδιοκτησία μας" κι έφυγε. Όταν κάποιοι μας λένε "σκότωσε για την πατρίδα σου", μας εμφυτεύουν θυμό. Καλή ή κακή επιρροή, καλό ή κακό κίνητρο, οτιδήποτε προκαλεί θυμό, είναι κακή επιρροή. 

Τη στιγμή που προστατεύεις τη θρησκεία σου ή ένα χρωματιστό κουρέλι που λέγεται σημαία, αυτή η προστασία που κατευθύνεται από συμφέροντα άλλων, υποδηλώνει θυμό. Μπορούμε να κοιτάξουμε στα μάτια το θυμό, χωρίς να ανακατεύουμε κριτικές ή ερμηνείες; Οποιονδήποτε θυμό, από κάποιον μεγάλο θυμό που ξεκινάει ως "προστασία της πατρίδας", ή ακόμα και από κάποιον μικρότερο όπως το να είμαι ανταγωνιστικός προς συγκεκριμένους ανθρώπους...

Το γεγονός είναι πως είμαι μια βίαιη ανθρώπινη ύπαρξη είτε είμαι λευκός, μαύρος, κόκκινος, γκρίζος ή ερυθροκυανός. Αν έχω υψηλή μόρφωση, ή είμαι αγράμματος. Αν έχω κάποια κοινωνική θέση ή είμαι απόκληρος. 

Ο θυμός δείχνει να είναι κάτι έμφυτο, είναι όμως έτσι; Αναρωτιόμαστε κυρίως για τα αίτια του θυμού. Αν το θυμό, μας τον μεταβίβασε η κοινωνία, ή προέρχεται από την αδικία που αισθανόμαστε για κάτι που δεν πάει καλά ή οποιαδήποτε άλλη πηγή ή αιτία. Αυτό όμως που έχει σημασία είναι να αναρωτηθούμε αν μπορούμε να απελευθερωθούμε πλήρως. Αν μπορεί να απελευθερωθεί ο καθένας μας από τον δικό του θυμό. Αν απελευθερωθούμε, σημαίνει τα πάντα.    

Ταρατατζούμ, πρρρρρρρρρρρρρρ, κρρρρρρρρ, πιπ πιπ πιπ. 

Κλαπ κλαπ κλαπ κλαπ κλαπ πρρρρρρρρρρρρρρρρρρ 

(μουσική και ήχος από χειροκροτήματα και πορδές). 

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ